ปู่สังกะสา ย่าสังกะสี : ตำนานผู้สร้างโลกฉบับอีสาน
"ปู่สังกะสา ย่าสังกะสี" เป็นตำนานและความเชื่อของชาวอีสานสมัยโบราณ ตำราบางเล่มก็เรียกว่า "ปู่สังกัสสา ย่าสังกัสสี" แต่ผู้คนจะคุ้นชื่อแรกมากกว่า" ตำนานอีสานจะถือว่า ปู่ย่าคู่นี้ คือผีบรรพบุรุษผู้สร้างโลก และให้กำเนิดลูกหลานมนุษย์ทั้งหลายขึ้นมา โดยคนโบราณอีสานเชื่อว่า ตนสืบเชื้อสายมาจากต้นบรรพบุรุษนี้ จึงเรียกว่าปู่ กับ ย่า และต้องเข้าใจก่อนว่า ภาษาอีสาน วิญญาณอะไรก็เรียกว่า "ผี" ทั้งนั้น ไม่ได้เป็นการดูถูก และก็ไม่ได้หมายถึงวิญญาณของคนตาย หรือวิญญาณที่ไม่ดีเท่านั้น แต่ใช้หมายถึงวิญญาณของเทพหรือวิญญาณที่ดีก็ได้ ถ้าวิญญาณของปีศาจหรือวิญญาณที่ไม่ดี ในภาษาอีสานเรียก "สัง" หรือ "สาง" ต่อมาเลยผสมจนกลายเป็นคำเรียกติดปากว่า "ผีสาง" และเมื่อจะพูดถึง คนที่ตายไปแล้ว เพื่อให้ผู้ฟังเข้าใจว่าตายแล้ว และเป็นการให้เกียรติด้วย ก็จะมีคำนำหน้าชื่อผู้ตาย คือ "สัง" หรือ "สาง" ด้วยเช่น "สังพ่อใหญ่ลี" "สังบักลา" "สังอีลุน" เป็นต้น ฉะนั้น ปู่สังกะสา ย่าสังกะสี ก็น่าจะแปลว่า ปู่กับย่าที่ตา